#22 Über den Staat oder wie man ein lange verlorenes Werk wiederfindet. Ciceros de re publica

Wir kehren mal wieder zu unseren Anfängen zurück und widmen uns
einem philosophischen Werk Ciceros. Dabei geht es heute um de re
publica. Aber neben dem Inhalt und dem unmittelbaren Kontext des
Werkes schauen wir uns heute auch einmal die bewegte
Überlieferungsgeschichte dieses lange Zeit verloren geglaubten
Werkes an.


A. Der Staat
(1. 39) 'Est igitur,' inquit Afrcanus, 'res publica res populi,
populus autem non omnis hominum coetus quoquo modo congregatus,
sed coetus multitudinis iuris consensu et utilitatis communione
sociatus. Eius autem prima causa coeundi est non tam inbecillitas
quam naturalis quaedam hominum quasi congregatio; non est enim
singulare nec solivagum genus hoc, sed ita generatum ut ne in
omnium quidem rerum affluentia.


(1.41) Omnis ergo populus, qui est talis coetus multitudinis,
qualem exposui, omnis civitas, quae est constitutio populi, omnis
res publica, quae ut dixi populi res est, Consilio quodam regenda
est, ut diuturna sit. Id autem consilium primum semper ad earn
causam referendum est quae causa genuit civitatem.


B. Demokratie
(1.47) et talis est quaeque res publica, qualis eius aut natura
aut voluntas qui illam regit. itaque nulla alia in civitate, nisi
in qua populi potestas summa est, ullum domicilium libertas
habet; qua quidem certe nihil potest esse dulcius, et quae si
aequa non est ne libertas quidem est. qui autem aequa potest esse
- omitto dicere in regno, ubi ne obscura quidem est aut dubia
servitus, sed in istis civitatibus in quibus verbo sunt liberi
omnes? ferunt enim suffragia, mandant inperia magistratus,
ambiuntur, rogantur, sed ea dant [magis] quae etiamsi nolint
danda sint, et quae ipsi non habent unde alii petunt; sunt enim
expertes imperii, consilii publici, iudicii delectorum iudicum,
quae familiarum vetustatibus aut pecuniis ponderantur.


C. Monarchie
(1.50) Scipio: „ceteras vero res publicas ne appellandas quidem
putant iis nominibus quibus illae sese appellari velint. cur enim
regem appellem Iovis optimi nomine hominem dominandi cupidum aut
imperii singularis, populo oppresso dominantem, non tyrannum
potius? tam enim esse clemens tyrannus quam rex inportunus
potest: ut hoc populorum intersit utrum comi domino an aspero
serviant; quin serviant quidem fieri non potest.


D. Die gemischte Verfassung


(1.69) Quod ita cum sit, tribus primis generibus longe
praestat mea sententia regium, regio autem ipsi praestabit id
quod erit aequatum et temperatum ex tribus primis rerum
publicarum modis. placet enim esse quiddam in re publica
praestans et regale, esse aliud auctoritati principum inpartitum
ac tributum, esse quasdam res servatas iudicio voluntatique
multitudinis. haec constitutio primum habet aequabilitatem
quandam [magnam], qua carere diutius vix possunt libe|ri, deinde
firmitudinem, quod et illa prima facile in contraria vitia
convertuntur, ut exsistat ex rege dominus, ex optimatibus factio,
ex populo turba et confusio; quodque ipsa genera generibus saepe
conmutantur novis, hoc in hac iuncta moderateque permixta
constitutione rei publicae non ferme sine magnis principum vitiis
evenit.


E. Die Belohung für den gerechten Staatsdiener


(6.13) „Sed quo sis, Africane, alacrior ad tutandam rem publicam,
sic habeto: Omnibus, qui patriam conservaverint, adiuverint,
auxerint, certum esse in caelo definitum locum, ubi beati aevo
sempiterno fruantur. Nihil est enim illi principi deo, qui omnem
mundum regit, quod quidem in terris fiat, acceptais quam concilia
coetusque hominum iure sociati, quae civitates appellante; harum
rectores et conservatores hinc profecti hue revertuntur.“

_________________________________


Musik Intro und Outro: Don't Feel (So Low) by Mid-Air Machine
(Free Music Archive)(CC BY-SA)