XXVI. Magister numerōs dictat

Magister Diodōrus, postquam discipulōs numerōs breviter
scrībere docuit, sex numerōs iīs dictat: ‘quattuor’, ‘novem’,
‘quattuordecim’, ‘ūndēvīgintī’, ‘quadringenta’, ‘nōngenta’.
Cūr magister ‘quadringenta’ et ‘nōngenta’ dīcit, nōn
‘quadringentī’ et nōngentī’? Numerī quī in -genta dēsinunt
sunt neutrum plūrālis.


Quisque discipulus suō modō numerōs scrībit. Sextus sīc
scrībit: IV, IX, XI, XIX, CD, CM; Titus sīc: IV, IX, XIV, XIX,
XL, XC; Mārcus sīc: IIII, VIIII, XIIII, XVIIII, CCCC, DCCCC.


Diodōrus, postquam numerōs dictāvit et discipulī eōs
scrīpsērunt, tabulam cuiusque discipulī in manūs sūmit et
spectat id quod scrīptum est. Nēmō discipulus omnēs numerōs
rēctē scrīpsit, at magister Sextum et Titum quattuor numerōs
rēctē scrīpsisse videt. “Vōs” inquit “quattuor numerōs
rēctē scrīpsistis, Sexte et Tite.”


Sextus: “Scrīpsimus ita ut nōs numerōs scrībere docuistī.”


Diodōrus: “Nec vērō tē CD et CM scrībere docuī, Sexte, nam
C rārō pōnitur ante D et M, ‘quadringenta’ et ‘nōngenta’
rēctius scrībuntur CCCC et DCCCC.”


Mārcus: “Ego ita scrīpsī!” Mārcus dīcit ‘sē ita
scrīpsisse’


Magister: “Tū rēctē C quater scrīpsistī in iīs numerīs,
sed etiam I quater scrīpsistī in numerīs ‘quattuor’, ‘novem’,
‘quattuordecim’, ‘ūndēvīgintī’: IIII, VIIII, XIIII, XVIIII.
Id tē nōn docuī! Sciō antīquōs Rōmānōs totiēs I
scrīpsisse, sed hodiē littera I pōnitur ante V et X:
‘quattuor’ scrībitur IV, ‘novem’ IX, ‘quattuordecim’ XIV,
‘ūndēvīgintī’ XIX – hī numerī rēctē scrīptī sunt ā
Sextō et Titō.” Magister dīcit ‘hōs numerōs ā Sextō et
Titō rectē scrīptōs esse.’


Tum magister sē vertit ad Titum, quī XL et XC scrīpsit, et
“Sed cūr tū” inquit “XL et XC scrīpsistī? Eae litterae
significant ‘quadrāgintā et ‘nōnāgintā’, nōn ‘quadringenta’
et ‘nōngenta’, ut ego vōbīs dictāvī.”


Titus: “Ego tē ‘quadrāgintā’ et ‘nōnāgintā’ dīcere
audīvī.”


Magister: “Male audīvistī! Tūne malās aurēs habēs?
Profectō ‘quadringenta’ et ‘nōngenta’ dīxī. Nōnne vōs mē
ita dīcere audīvistis, Mārce et Sexte?”


Sextus: “Certē nōs ita tē dīcere audīvimus. Scrīpsimus eōs
numerōs quōs nōbīs dictāvistī.” Sextus et Mārcus magistrum
numerōs ‘quadringenta’ et ‘nōngenta’ dictantem bene
audīvērunt, Titus male audīvit.


Mārcus: “Sed ego ūnus ex tribus discipulīs eōs numerōs
rēctē scrīpsī! Cūr mē nōn laudāvistī, magister?”


Magister: “Tē nōn laudāvī, quia aliōs quattuor numerōs
prāvē scrīpsistī.”


Mārcus: “Ego scrīpsī ut antīquī Rōmānī scrībēbant. Num
tū antīquōs Rōmānōs prāvē scrīpsisse putās?”