Rastlantısal Kan Şekeri Yüksekliğinin Acil Serviste Yönetimi

Diyabetik ketoasidoz (DKA), öglisemik ketoasidoz (ÖDKA),
hiperglisemik hiperosmolar durum (HHD) ve hipoglisemi yönetimi biz
acil çalışanlarının artık avcunun içi gibi bildiği konulardır desek
yanlış olmaz sanırım. Bu durumların yanında gerek ayaktan hasta
başvurularında gerekse yatan hastalarda kan gazı ya da biyokimya
sonuçlarında plazma glukoz değerini yüksek görünce peki ne
yapıyoruz? Muhtemel hastaya ilk sorumuz ''sizde şeker hastalığı var
mı?''şeklinde olacaktır. Peki hastanın cevabı hayır olursa, ne
yapıyoruz? "3 beyazı bırak amca/teyze" şeklinde tavsiyelerle
taburcu ettiğiniz hastaların sonraki acil başvurularının
hiperglisemik acil bir durum şeklinde olabileceği hiç aklımıza
geliyor mu?Bu yazıda sizlerle acil serviste rastlantısal plazma
glukoz yüksekliği tespit ettiğimiz hastalar için ne
yapabileceğimizi konuşmak istedim.İyi okumalar dilerim... Vaka-1:
40 yaş erkek hasta, sol kolda ağrı şikayeti ile acil servise
başvuruyor. Bilinen hastalık öyküsü olmadığını söylüyor. Ağrısının
keskin, hareketle artan tarzda olduğunu ve ağrı kesici kullanımı
sonrası geçtiğini tarifliyor. Eşlik eden bulantı, soğuk terleme,
eforla kötüleşme tariflemeyen hastanın fizik muayenesinde sol göğüs
kasında ve sol omuzunda palpasyonla  hassasiyet tespit
ediyorsunuz. Çekilen EKG normal sinüs ritminde, ve iki troponin
sonucu negatif çıkıyor. Diğer laboratuvar sonuçlarında dikkat çeken
sadece plazma glukoz değerinin (190mg/dL)  yüksekliği oluyor.
Vaka-2: Bilinen hipertansiyon, hiperlipidemi öyküsü olan aile
hekiminde rutin muayenesinde vermiş olduğu kan tahlili sonuçlarında
plazma glukoz düzeyi yüksek tespit edilen hasta acil servise
yönlendiriliyor. Sorgunuzda hastanın son zamanlarda idrara sık
çıktığını ve normalden fazla su içtiğini öğreniyorsunuz. Hafif
kilolu hastanızın benzer şikayetlerinin önceden de olduğunu, aile
hekimi doktorunun yaşam tarzı değişik önerisine uyduktan sonra
şikayetlerinin gerilediğini öğreniyorsunuz. Hastanın aktif başka
şikayeti yok (görme bulanıklığı, göğüs ağrısı terleme vb.),
mukozaları kuru, vitalleri stabil. Parmak ucu kan şekeri 270mg/dL,
idrarda keton yok, kan gazında asidemisi yok, osmolaritesini de
normal tespit ediyorusunuz. Eminim hepimizin bu iki tip hasta ile
karşılaşma öykümüz vardır. Acil servis doktorları diyabet açısından
yüksek riskli hastaları tespit edip, uygun tedaviye başlayabilecek
bilgi ve donanıma sahiptirler.Acil serviste hastanın hiperglisemik
acil durumlar açısından değerlendirilmesi tamamlandıktan sonra, Tip
1 ve Tip 2 diyabet arasındaki ayırıma, enfeksiyon ve dehidratasyon
varlığına, hiperglisemiye neden olabilecek malignite, gebelik vb
diğer faktörlerin araştırılmasına odaklanılmalıdır. Acil Serviste
Hiperglisemik Hasta Yönetimi Genellikle hiperglisemik hastalar,
poliüri, polidipsi, bulanık görme, geç yara iyileşmesi gibi
şikayetlerle başvururlar.​1​ Bu hasta grubunda detaylı fizik
muayene yapıldıktan sonra 3 önemli nokta değerlendirilmelidir.
Hiperglisemik acil durum varlığı,Hiperglisemiye neden olabilecek
sekonder sebepler,Ailede diyabet varlığı, yine ailede ve/veya
hastada otoimmün hastalık öyküsü. Öykü ve fizik muayenede dikkat
etmemiz gereken noktalar: Yakın zamanda belirgin kilo kaybı ve
diğer şiddetli semptomların varlığı,Yeni gelişen bilinç
değişiklikleri,Ekstremite distallerinde duyu kayıpları,Geçmeyen
yaralar (özellikle ayaklar), Cilt tugorunda azalma bulguları, kuru
mukoza varlığı,Yukarıda da bahsettiğimiz sık idrara çıkma, bol su
içme durumu. Bu tür şikayet ve fizik muayene bulgularıyla acil
servise başvuran hastalarda: Rastgele bakılan glukoz > 200
mg/dL ve klasik hiperglisemi veya hiperglisemik kriz semptomları
varlığı ya da aşağıdaki kriterlerden ikisinin olması:Açlık plazma
glukozu > 126 mg/dL,Oral glukoz tolerans testi
sırasında 2 saatlik plazma glukozu > 200 mg/dL,
HbA1c> %6.5 ise bize yeni tanı DM teşhisinde, Amerikan
Diyabet Derneği (ADA) kriterleri​2​ yardımcı olacaktır. Acil Servis
Yönetimi