Acil Serviste Telepsikiyatri Uygulamaları

Acil servis başvuruların önemli bir bölümü psikiyatrik hastalıklara
ait başvurulardan oluşmaktadır. İstatistiksel olarak, Amerika’da
altı yılı kapsayan 2000 yılının ikinci dekadı içerisinde
psikiyatrik nedenlerle başvuruların, çocuklarda %56.5,
yetişkinlerde %40.8 oranında arttığı saptanmış ve acil serviste
kalış sürelerinin de yatarak tedavi gören hasta grubunda, artmakta
olduğu belirtilmiştir​1​. Yapılan başka bir çalışmada ise
psikiyatrik nedenli başvuruların %12'si iki ve daha fazla sayıda
başvuruya sahip hastalardan oluşmaktadır​2​. Yataklı psikiyatri
servislerinin az olması, her hastanede karşılanamayan psikiyatri
konsültasyonu ihtiyacı ve psikiyatrik değerlendirme için sevk
ihtiyacı dolayısı ile acil servislerde kalış sürelerinin uzun
olması, tekrar başvuruların acil servis kalabalıklığına katkıda
bulunması ve özellikle COVID-19 pandemisi sonrası kısıtlamalar
nedeni ile başvuru zorluğuna yönelik geliştirilen telepsikiyatri
uygulamaları kanıta dayalı sonuçlarla desteklenerek
yaygınlaştırılmaya başlanmıştır. Bu yazıda acil serviste
telepsikiyatri uygulamalarının etkinliği hakkındaki derlemeler konu
alınmıştır. Telepsikiyatri Nedir? Amerikan Psikiyatri Derneği
(APA)’nin yaptığı tanıma göre telepsikiyatri, psikiyatristlerin
yanı sıra birinci basamak sağlık hizmeti sağlayıcıları ve
danışmanların da dahil olduğu psikiyatrik değerlendirmeler,
psikoterapi (bireysel terapi, grup terapisi, aile terapisi), hasta
eğitimi ve ilaç yönetimi dahil olmak üzere bir dizi hizmet sağlama,
hizmete dair bilgilerin kaydedilmesi ve gönderimini de içeren
teletıbbın bir alt dalıdır​3​. APA özellikle kırsal alanda, birinci
basamakta ve acil serviste psikiyatri hastalarının başvuru
sıklığının azaltılması, ulaşım zorluğunun giderilmesi, gecikme
süresinin azaltılması, hastane kalış süresi ve takibinin
iyileştirilmesi konusunda telepsikiyatrinin avantajları olduğunu
belirtmektedir​4​. Sözel değerlendirme üzerine olan bu branşın en
büyük sorunlarından bazıları hekim ile aynı odada olamama ve bazı
hastaların ekranda konuşma konusunda isteksiz olması ya da "garip
hissetmesi" olarak belirtilmiştir. APA ayrıca telepsikiyatrinin
etkinliğinin, özellikle travma sonrası stres bozukluğu, depresyon,
dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tedavilerinde de etkili
olduğu konusunu kanıta dayandırmaktadır​5–8​. Acil Serviste
Telepsikiyatri Acil servislere ruh sağlığı sorunları ile başvuran
hasta sayısının artması nedeniyle acil hekimleri için de faydalı
olabilecek bu sistem ile danışman bir doktor tarafından teşhis
ve değerlendirme, ilaç yönetimi ve grup terapisine izin vererek
tedavi süreci hızlandırabilir, hasta akışı iyileştirebilir, takip
gerektiren durumlar için tekrarlayan acil servis başvuruları
önlenebilir. Bu faydaları literatürde destekleyen çalışmalar
bulunmaktadır. COVID-19 öncesi ve sonrasının karşılaştırıldığı 2021
yılına ait İsveç’te yürütülen bir zaman aralıklı seri analizde,
COVID-19 döneminde cinsiyet farketmeksizin psikiyatrik nedenli
başvurularda azalma saptanmıştır. Acil psikiyatriye başvurularda
afektif bozukluklar ve anksiyete bozukluklarında anlamlı bir azalma
fark edilirken, psikotik hastalıklar, madde kötüye kullanımı ve
bağımlılık ünitelerine başvuruların değişmediği görülmüştür.
Yazarlar, acil durumlarda artan teletıp müdahalelerine duyulan
ihtiyacı vurgulamakta, aynı zamanda telepsikiyatrik müdahalelerin
daha net bir rol oynayabileceği, ayaktan tedavi gören acil olmayan
durumların aksine, değerlendirme ihtiyacı veya intihar riski,
şiddet riski, bilinç bulanıklığı veya psikoz durumları ile
yoksunluk tedavisine ihtiyaç duymanın, dijital olarak yerine
konmasının zor olduğunu belirtmişlerdir​9​. Amerika’da buna benzer
yapılan 2019-2020 yıllarının karşılaştırıldığı bir çalışmada,
psikiyatrik hastalıklara bağlı başvuru sayıları, 2019 Ocak-Mart
dönemine kıyasla 2020 Ocak-Mart döneminde istatistiksel olarak daha
yüksek saptanmıştır. Tüm ilaç kötüye kullanımlarının, opioid kötüye
kullanımlarının,