Bir Organize Akademik Sahtekarlık Hikayesi: Elena Çavuşesku

Akademide bir şeylerin yolunda gitmediği çok açık. Kimi “Parasıyla
değil mi karşim?!” diyerek tezini başkasına yaptırıyor, kimi
damadın ceketine para iliştirir gibi başlığını bile görmediği
yayınlara adını eklettiriyor. Yayın başlıkları afili, cümleler
fazlasıyla iddialı ama günün sonunda bir ücret bariyerinin
arkasında sıfır atıfla oturan yüz binlerce ısmarlama yayın,
taliplilerini bekliyor. Problem elbette biraz da koyulan
hedeflerde… “Başarıyı” göstermesi için seçtiğiniz ölçütler, ilk
anda ne kadar doğru olurlarsa olsunlar; kötü niyetliler tarafından
manipüle edilerek çıkarları doğrultusunda kullanılabiliyorlar.
Cathy O'Neil’ın Weapons of Math Destruction kitabında söylediği
gibi, “Bir ölçütü hedef haline getirdiğinizde, iyi bir ölçüt
olmaktan çıkar.” Ortalık toz duman olunca; kaybediyor gözükenler,
dürüstçe, elinden gelenin en iyisini ortaya koyarak bilim dünyasına
bir parça katkı yapmaya çalışan bilim insanları oluyor. Editörü
olduğu, hatta kendi çıkardığı dergilerde “seri üretim” yayınlar
yaparak başımıza “örnek bilim insanı” kesilenler canınızı
sıkıyorsa, bu yazı içinize biraz su serpebilir. Sonuçta şahit
olduğumuz örneklerin belli sınırları var. Öğretim hayatlarını
tamamlamış, hakkıyla diplomalarını almış, hatta sıklıkla birkaç
başarılı iş yaptıktan sonra “dümen suyuna kendilerini kaptırmış”
oluyorlar. Peki ya “sistem”i tamamen kullanmanın bir yolunu
bulsalardı? Hani derler ya, “Beterin beteri var”. "Emir kesindi:
Elena Çavuşesku'nun adı olmayan hiçbir makale yazılamaz veya
yayınlanamaz, hiçbir konferans verilemez. Onu hiç görmedik,
yaptığımız araştırmalar sırasında veya sonrasında hiçbir zaman
kendisinden haber almadık. Varlığımızı kabul bile etmedi. Onun,
bırakın anlamayı, telaffuz bile edemeyeceğini bildiğimiz
kelimelerle yayınlar yapıyorduk." Mütevazı Günler Elena Çavuşesku,
1916'da bir köyde sabancılık yapan bir ailenin kızı olarak dünyaya
gözlerini açar. İlkokul dördüncü sınıfta derslerindeki
başarısızlığı nedeniyle okuldan atılır. 14 yaşında erkek kardeşi
ile Bükreş’e taşınır, orada bir laboratuvarda iş bulur. Kısa süre
sonra da bir tekstil fabrikasında çalışmaya başlar. 1939 yılında
Romanya Komünist Partisi’ne üye olur ve burada o zaman 21 yaşında
olan Nikolay Çavuşesku ile tanışır. “İlk görüşte aşk derler” ya,
Çavuşesku Elena ile bir kez göz göze gelir, gözü başkasını görmez
olur. İlişkileri Çavuşesku'nun sık sık cezaevine girmesiyle
kesintiye uğrasa da, 23 Aralık 1947’de dünya evine girerler.
Çocuklar, Çavuşesku'nun konvoyunu alkışlıyorlar. (1967) (Kaynak:
Romanya Komünizmi Çevrimiçi Fotoğraf Kütüphanesi) Devlet İşleri
Elena, 1950’den başlayarak tam 7 yıl boyunca Bükreş Belediyesi
Yetişkin Eğitim Enstitüsü'nde gece okuluna devam eder. Ancak bir
sınavda kopya çekerken yakalanınca okuldan atılır ve böylece lisans
diploması alamaz. Sınavı yapan öğretmen, “Sonraki on yıllar boyunca
korku içinde yaşadığını” söyler gazetecilere… Hasılı Kimya
diploması yoktur. Ama 1960'da Kimya Enstitüsü'nde (ICECHIM) tam
zamanlı bir araştırmacı olarak çalışmaya başlar, 1965'te ise
kurumun direktörü oluverir. Her nasılsa, 8 Aralık 1967'de tezini
savunarak kimya alanında doktora derecesi alır. Romanya yasalarına
göre, doktora adaylarının tezlerini halka açık olarak savunmaları
gerekmektedir. Nedendir bilinmez (!) yasa oldubittiyle
değiştirilir, sadece yazılı bir savunma sunması yeterli olur. "Tez
savunmasından" birkaç gün sonra, tezinin halka açık sunumu
yapılacaktır. Sunum sabah 7:30'a planlanır. Ülkenin bir numaralı
isminin eşi tezini sunacaktır, halk binaya akın eder. Ancak bina
kapıları kilitlidir. Kapıda ufak bir not göze çarpar: Sunum sabah
6’ya alınmış, çoktan bitmiştir güya. Duy da inanma. Adı birbiri
ardına bilimsel yayınlarda boy gösterir. Sonuçta ülkenin başındaki
isimlere hayır diyecek hali yoktur kimsenin. “Yaz” denilir,
yazarlar. Koca bir ekip kurularak “çalışmaları” çevrilir,
duyurulur, yayılır. Eline mürekkep dokunmadan, önde gelen bilim
insanları arasına giriverir.