Acil Serviste Ası Yaralanmaları ve Boğulmalara Yaklaşım

Merhaba bu yazımda acilde nisbeten az karşılaştığımız fakat hızlı
stabilizasyon ve multidisipliner yaklaşım gerektiren bir konudan
bahsedeceğim: Ası ve boğulmalar. Yazıda geçecek tüm boğulma
tanımları, boyundaki kan damarlarının ve hava yolunun dış basınç
nedeniyle kapanmasıyla oluşan asfiksidir. Yani suda boğulmalar için
Özel Durumlarda KPR 2-AHA 2020 başlığına bakabilirsiniz. Vücut
fonksiyonlarının gerçekleşmesi için gereken tüm gerekli yapılar bir
şekilde boyun bölgesinden geçer. Buna hava giriş çıkışı, besin
girişi, dolaşım ve medulla spinalisi örnek verebiliriz. Fakat boyun
bölgesinin açık olması, onu hayati yaralanmalara açık hale getirir.
Verilere göre asılarak ve boğularak olan intiharlar ateşli
silahlardan sonra en sık intihar yöntemi olarak gözlenmektedir.
Diğer taraftan dövüşlerde veya bazı müsabakalarda kişilerin boğazı
sıkıştırılması sonucu boğulmalar karşımıza çıkabilir. Bununla
birlikte kaza sonucu ası ve boğulmalar, otoerotik nefes oyunları ve
çocuklar arasında oynanan boğma oyunu gibi asfiksilerin giderek
yaygınlaştığı gözlenmektedir(Foto 1- Foto 2).​1,2​ Foto 1. Boğulma
Oyunu Kazara veya kasten boğulmalarda ölümün patofizyolojisinde kan
ve hava akışının azalması ve oluşan serebral hipoksiye bağlı
iskemik nöronal ölüm rol oynamaktadır. İnfaz amaçlı gerçekleşen
asılma durumunda ölüm genellikle boğulmadan ziyade boyundaki
kırık/çıkıklar nedeniyle oluşmaktadır. Asılma anında ilmek, başı
hiperekstansiyona getirir ve C2 vertebranınn pediküllerinin
bilateral kırılmasıyla C2 korpusu C3 önüne yer değiştirir. Bunun
sonucunda medulla spinalis yaralanmasına bağlı ölüm gerçekleşir.
Servikal medulla spinalis hasrarının oluşmadığı asılarda da ölüm
boğulma mekanizmasıyla açıklanmaktadır. Venöz dönüşün durmasıyla
beyin kan akımındaki yavaşlama bilincin kapanmasına neden olur.
Bunu kas tonusunda azalma izler ve sonrasında arteryel ve trakeal
tıkanma hızlanarak olay nöronal iskemi ile sonuçlanır. Boğulma ve
asılma girişiminden kurtulan bir kişide hipoksik beyin gibi kalıcı
santral sinir sistemi hasarları ve boyun yapılarında karotis arter
diseksiyonu veya oklüzyonu gibi patolojiler gözlenebilir. Global
hipoksi travmatik beyin hasarına yol açarak bilişsel patolojilere,
karar verme zorluklarına ve kişilik/davranış bozukluklarına da
neden olabilir. Yönetim İlk yapılması gereken tüm kritik hastalarda
olduğu gibi hastanın hava yolu, solunum, dolaşımını ve vital
bulgularını değerlendirmek olmalıdır. Sonrasında duyu muayenesi,
idrar retansiyonu olup olmadığı, anal sfinkter tonusunu da içeren
tam bir detaylı nörolojik muayene yapmak hasta için hayat kurtarıcı
olabilir. Bununla birlikte özellikle intihar amaçlı asılma
sonrasında gelen hastalarda ilaç/madde alım şüphesi akılda
tutulmalı ve muayene derinleştirilmelidir.​1,3,4​ Yaralanma bulgusu
veya mekanizması riskli olan tüm hastalarda servikal collar veya
uygun bir yöntemle boyun stabilizasyonu sağlanmış olmalıdır. Adli
vaka formu tüm hastalar için doldurulmalıdır. Hastalar asemptomatik
olarak karşımıza çıkabilir. Semptom ve muayene bulguları da
olmaması halinde bu hastalardan ek tetkik istenilmesine genellikle
gerek yoktur. Tüm kazara boğulma hastaları depresyon açısından
değerlendirilmeli ve özellikle ası girişimi ve otoerotizm boğulması
sonrası gelen hastalar, hiç bir muayene bulgusu olmasa da,
psikiyatri ile konsülte edilmelidir.​5​ Foto 2 - Otoerotik Asfiksi
İlk muayene bulguları boyunda palpasyonda ağrı ve ekimozdan
başlayıp, solunum ve kardiyak arreste kadar çeşitli seviyelerde
olabilir. Venöz dönüşün durmasına bağlı ödem, peteşi, ekimoz; hava
yolu tıkanıklığına bağlı hipoksi ve mekanik travmaya bağlı
laringeal fraktür veya hematom bulguları gözlenebilir. Bununla
birlikte boyunda parmak izleri, ses kısıklığı, öksürük, stridor,
yüzde ve konjonktivalarda peteşiler boğulmanın belirgin
bulgularıdır. Asılma bulguları da benzer olmakla birlikte boyun
çevresini dolaşan bağ izi, retinal skleral kanamalar ve stridor
daha belirgindi...