NSAID’ler ve Nefrotoksik Etkileri- Literatür derlemesi

Nonsteroid antienflamatuar ilaçlar (NSAID), antipiretik,
antiinflamatuar ve analjezik ajanlar olarak kullanılan FDA onaylı
bir ilaç sınıfıdır​1​. Bu etki mekanizmaları nsaidleri; dismenore,
artritik durumlar, ateş, gut, migren tedavisinde faydalı kılar​2​
​3,4​ ve nsaidlerin dünyada en cok reçete edilen ilaçlar arasında
yer almasını sağlar​5​. Narkotik ajanlara göre analjezik
etkinlikleri daha düşük olsa da bağımlılık yapıcı yan etkileri
olmamaları sayesinde acil servislerde de nsaidlerin parenteral ve
oral formlarının sık kullanılması söz konusudur. NSAID etki
mekanizması NSAID'lerin ana etki mekanizması, siklooksijenaz (COX)
enziminin inhibisyonudur. Araşidonik asidi tromboksanlara,
prostaglandinlere ve prostasiklinlere dönüştürmek için COX
gereklidir. NSAID'lerin terapötik etkileri ve advers reaksiyonları,
COX inhibisyonuyla bu eikosanoidlerin eksikliğine atfedilir​6​.
COX-1 ve COX-2 olmak üzere iki siklooksijenaz izoenzimi vardır.
COX-1 vücutta yapısal olarak eksprese edilir ve gastrointestinal
mukoza zarının, böbrek fonksiyonunun ve trombosit agregasyonunun
korunmasında rol oynar. COX-2 vücutta yapısal olarak yoktur; ve
bunun yerine, inflamatuar yanıt ile indüklenerek eksprese olur.
NSAID'lerin mide mukozası başta olmak üzere gastrointestinal
sistemi, nefroloji sistemini, kardiyovasküler sistemi ve
hematolojik sistemi etkileyen yan etkileri vardır. Acil hekimleri
de dahil olmak üzere; nsaidleri hasta ile buluşturmada, hekimlerin
en büyük endişelerinden biri nsaidlerin bu yan etki profilidir. Biz
de bu yazımızda NSAIDlerin böbrek fonksiyonlarına etkisi ve akut
böbrek hasarı riski ile ilgili literatürden derlediğimiz
çalışmalardan bahsedeceğiz: NSAID ler ve Böbrek NSAID'ler,
araşidonik asit kaskadını inhibe ederek, prostaglandinlerin
oluşumunu inhibe eder. Prostaglandinler (esas olarak
prostasiklinler, PGE2, PGD2 ) böbrekte renin anjiyotensin
aldesteron sisteminin (RAAS) inhibisyonu ve afferent arteriyolde
vazodilatörler etki ile böbrek perfüzyonunu artırır. NSAID'lerin
özellikle COX-1 inhibisyonu ile bu mekanizmayı inhibe etmesi ile
yan etki olarak akut böbrek hasarı riskini arttırdığı
düşünülmektedir. COX-2 inflamatuar yanıt ile indüklenebilir bir
reseptör olsa da son çalışmalarda normal fizyolojide de önemli bir
rol oynadığı gösterilmiştir. Özellikle nefronlarda makula densada
ve henle kulpunun çıkan kolunda su ve elektrolit dengesinin
korunmasında rol oynar. Bu yüzden hem selektif hem nonselektif
nsaidlerin akut böbrek hasarı gelişiminde rolü olduğu
düşünülmektedir.​8​​9​ Akut Böbrek Hasarı ve NSAID'ler Akut böbrek
hasarı(AKI), akut böbrek yetmezliğini ifade etmek için kabul görmüş
yeni bir terimdir. Kreatinin ve üre gibi nitrojen metabolizması
ürünlerinin ve klinik olarak ölçülemeyen diğer atık ürünlerin
birikmesiyle böbrek boşaltım fonksiyonunda saatler ile günler
içinde hızlı azalma ile karakterize klinik bir sendromu ifade
eder​10​.KDIGO rehberine göre; Akut böbrek hasarı (AKI): 48 saat
içinde serum kreatininde ≥0,3 mg/dl artış , son 7 gün içinde serum
kreatininde bazal değerinin ≥1.5 katına artış ya da 6 saat boyunca
idrar hacmi ≤0.5 ml/kg/saat olarak tanımlanmaktadır. İnsidansı,
popülasyonlar arasında değişiklik gösterse de diyaliz gerektirmeyen
akut böbrek hasarı için yılda milyonda 5000 vakadan, diyaliz
gerektiren AKI için ise yılda milyonda 295 vakaya kadar olduğu
tahmin edilmektedir. Hastanede yatan hastalarda görülme sıklığı
%1,9'dur ve özellikle sepsis varlığında yoğun bakım hastalarında
prevalansının %40'tan fazla olduğu tahmin edilmektedir​11​.
NSAID'ler ile tedavi edilen hastalarda nefrotoksisite prevalansı
nispeten düşük olmasına rağmen, bu ajanların yaygın kullanım
profili birçok kişinin risk altında olduğunu göstermektedir.​12​
Griffin ve arkadaşları 1987-1991 yılları arasında 65 ve üstündeki
yaş grubunda toplum kökenli AKI tanısı ile hastaneye yatırılan
hastaları dahil eden bir vaka kontrol çalışması gerçekleştirdiler.
Akut böbrek yetmezliği olan 1.