Karnında Delik Olan Adamın İlginç Hikayesi

Bu yazımızda sindirim sistemi fizyolojisine büyük katkıları olmuş
Dr. William Beaumont ve araştırmalarında kendisine eşlik eden
hastası Alexis St. Martin’in hikayesini anlatacağız. Dr. William
Beaumont, çiftçi bir ailenin çocuğudur. 21’ine bastığında memleketi
Connecticut’u terk eder ve New York’ta öğretmenlik işi bulur. 1810
yılında Vermont’a geçerek Dr. Truman Powell’dan “usta-çırak”
ilişkisiyle hekimlik eğitimi almaya başlar. ABD’de o yıllarda hekim
olmak için üniversite diplomasına filan gerek yoktur,
“becerilerini” kanıtlayanlar ünvanı kaparlar. Beaumont da sadece 2
yıl sonra, Haziran 1812’de, Vermont Eyaleti Üçüncü Tıp Cemiyeti
tarafından "tıp mesleğinin farklı uğraşlarında makul ve güvenli bir
uygulayıcı" olarak kabul edilir. ABD ile İngilizler arasında geçen
1812 Savaşı’nda orduda cerrahi asistanı olarak görev yapar, savaş
meydanlarının tozunu yutar. Savaş bitince New York’a yerleşir,
muayenehanesinde hasta bakmaya başlar. Ama sakin hayat ona göre
değildir. Kanı kaynar, 1820’de tekrar orduya katılır. Üstelik artık
tecrübelidir, bu defa “cerrah” ünvanını kapar. Beaumont’un Hastası
1822 yazında Michigan bölgesine ait Mackinac Adası’ndaki bir askeri
karakolda doktorluk yapmaktadır. Okuma yazma bilmeyen, Fransızca
konuşan sözleşmeli bir Kanadalı kürk avcısı olan Alexis St. Martin,
6 Haziran’da bir kaza kurşunu ile yakın mesafeden vurulur,
kaburgaları ve midesinden yaralanır. Savaş döneminden ateşli silah
yaralanmaları üzerine tecrübeli olan Dr. Beaumont, yarayı tedavi
eder. Ancak pek de ümidi yoktur, hastasının kısa sürede
kaybedileceğini sanar. Görüntüleme tekniklerinin ve modern cerrahi
imkanlarının olmadığı bir dönemde, batın üst kadrandan yaralanan
bir hastanın sonu genelde pek de parlak değildir neticede…
Sanılanın aksine, St. Martin kurtulur. Ancak karnındaki yara tam
olarak iyileşmez ve midesinden dışarı uzanan bir fistülü kalır. Bu
haliyle kürk avcılığına devam edemeyecektir, birden işsiz kalır. O
dönemde Fransız kürk avcıları, Amerikalıların ve İngilizlerin
gözünde ikinci sınıf vatandaştır, sosyal destek imkanı da elbette
yoktur, orta yerde kalıverir. Tam bu esnada Dr. Beaumont el uzatır,
“Gel yanımda çalış” der. St. Martin’in canına minnettir, onun
yanında çalışmaya başlar. Dr. Beaumont bu işi temiz kalbi yüzünden
mi teklif eder bilinmez ama, zamanla içindeki “deney yapma” dürtüsü
fena halde kaşınır; Ağustos 1825’te New York’a taşındıktan sonra,
eski hastası, yeni işçisi St. Martin üzerinde deneyler yapmaya
başlar. St. Martin’in her gün her öğününü kayıt altına alır. İpin
ucuna taktığı besinleri adamcağızın midesine sokar, birkaç saat
sonra çıkarır, ne kadar sindirildiklerine bakar. Şişelere fistülden
mide sıvısı toplar, içlerine çeşitli besinler atarak sindirimin ne
kadar süreceğini değerlendirir. Kavanozdaki mide sıvısının vücut
ısısından etkilenip etkilenmediğini görmek için, St. Martin’in
kavanozları koltuk altlarında tutmasını ister. Dr. William
Beaumont'un kitabından, fistüle ilişkin detayları gösteren bir
imaj. St. Martin bakar olacak gibi değil, bir ay sonra “Güle güle”
der, Kanada’nın yolunu tutar. Ancak Beaumont projesini sürdürmekte
kararlıdır; St. Martin’i ailesini Kanada’da bırakıp bir kez daha
araştırmalara dahil olması için ikna etmeyi başarır. St. Martin
belli bir ücret karşılığında Beaumont’un teklifini kabul eder.
Aralarında, Beaumont’un St. Martin’i incelemesine izin veren bir
sözleşme imzalarlar. Alexis St. Martin’in her türlü deneye boyun
eğeceği ve Beaumont’un ona ödeme yapacağı, destekleyeceği, ona yer
ve pansiyon vereceği gibi maddeler içeren sözleşme, hukuk dilinde
yazılmış büyüleyici bir belge olarak nitelendiriliyor. Ama Alexis
aynı zamanda, Beaumont ile Mackinac Adası’nda geçen tutsak
hayatının, tedavisi için mi yoksa yalnızca doktorun araştırmaları
için mi olduğu sorusuyla yüzleşir. Birkaç yıl boyunca, sıcaklığın,
egzersizin ve hatta duyguların sindirim süreci üzerindeki
etkilerine kadar uzanan bir dizi deney daha yapılır. Dr.