Sağlık Bakım Alanlarında Şiddetin Önlenmesi İçin Neler Yapabiliriz

Sağlık hizmetlerinin verildiği alanlarda, sağlık çalışanlarına
karşı şiddet olayları bugünlerde tüm sağlık çalışanlarının en
önemli sorunu. Olayın içinde yaşayan kişiler olarak hepimizin konu
hakkında çözüm önerileri mevcut. Çoğumuz cezalar artırılınca
sorunların düzeleceğini düşünüyoruz. Ancak tek başına bu öneri
sorunun esas nedenlerinin ve muhtemel çözümlerinin gözardı edilmesi
anlamına gelir.  Hekimlere yönelik şiddet olaylarının artışı
bireysel olaylar olarak düşünülmemelidir. Bu sorun ülkenin sağlık
politikaları ve sonucu olarak hasta-hekim ilişkisinin evrimi ile
doğrudan ilişkilidir. Bugün hekim-hasta ilişkisi medya, öğrenme
kaynaklarının gelişimi ve sağlık politikaları ile yeni bir boyuta
taşınmıştır ve doyumsuz, beklentisi yüksek bir hasta grubu
(tüketici) ortaya çıkmıştır. Popülist politikalarla beklentisi
yüksek tutulan bu kişiler hastanelere başvurduklarında kalabalık ve
beklentisini karşılamayan bir ortamla karşılaşmaktadır. Buna
medyanın etkisi de eklendiğinde hastalar hekime karşı güvensizdir.
Diğer yandan yoğun iş yükü altında, saatler ve hatta günler boyunca
hastanelerde çalışan genç hekimler şiddetin en sık mağdurudur ve
çalışma koşulları hastaları ile iletişimi olumsuz etkilemektedir.
Sonuçta hasta ve hekimi etkileyen çok sayıda neden karşılıklı
güvensizliğin artmasına ve şiddet olaylarına neden olmaktadır. Bu
açıdan bakıldığında hasta/hasta yakınları, sağlık çalışanlarının
koşulları, çalışma ortamı ve güncel ülke sağlık politikaları gibi
çok sayıda faktör artan şiddet olaylarının nedeni olarak
düşünülmelidir. Sağlık kurumlarının yöneticilerinin şiddet
olaylarının engellenmesi konusunda herhangi bir sorumluluk
hissetmemeleri ve gerekli lokal önlemleri almamaları önemli bir
sorundur. Günümüzde olayların 'hekime şiddet' olarak tanımlanması
olayların küçümsenmesi ve tek bir meslek grubunun sorunu gibi
gösterilmesine neden olmaktadır. Tüm sağlık çalışanları şiddet
mağduru olabilmektedir. Ülkemizde çalışma alanında şiddet olayları
en fazla sağlık bakım alanlarında gerçekleşmektedir​1​. Ancak
sağlık çalışanlarının çalışma alanında yaşadığı şiddet olayları bir
polisin, öğretmenin ya da işçinin çalışma ortamında maruz kaldığı
şiddet olayından farklı olarak değerlendirilmemelidir. Bu olaylar
iş kazası niteliğindedir ve tüm işverenler gibi sağlık yöneticileri
6331 Sayılı Kanun’un 4. Maddesine göre bu olaylarda sorumludur ve
“çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla
yükümlüdür”. Sonuçta bireysel bir sorun değil kurumsal bir sorun
olarak değerlendirilmelidir ve tüm idareciler sorumluluklarını
kabul etmelidir. Sorun ‘Sağlık çalışanlarına karşı şiddet’ ya da
‘sağlık bakım alanlarında şiddet’ olarak konuşulmalı, tartışılmalı
ve hatta olaylar sonrasında bu sorunu engellemeyen sağlık
idarecileri hesap vermelidir. Sonuç olarak sağlık bakım alanlarında
şiddet olaylarının azaltılması için tüm paydaşların katılımı ile
sistematik müdahaleler gerekmektedir. Sağlık yöneticileri şiddet
olaylarına sıfır tolerans göstereceklerini duyurmalı ve olay
durumunda cezalar yeterli ve bilinir olmalıdır. Sağlık kurumlarında
şiddet olaylarına yönelik hazırlık yapılmış olmalı (çalışma
ortamının güvenlik önlemleri ile donatılması dahil olarak),
çalışanlar olay sırasında ve sonrasında neler yapacağını
bilmelidir. Ülkemizde tüm bunların standartlarını belirleyen ve
kontrolünü gerçekleştiren düzenlemelere ihtiyaç olduğu açıktır. Bu
konuda ilk gelen Sağlıkta Kalite Yönetimi’nin konuya
odaklanmasıdır. Şimdi kaliteden başlayarak ülkemizde
yapabileceğimiz düzenlemeleri tartışalım. Kalite Yönetimi ve
Şiddete Karşı Önlemler Sağlık hizmeti hastanın bakım kalitesi ve
güvenliği üzerinde odaklanmıştır. Ancak sağlık çalışanlarının
güvenliği ve sağlığı sağlıkta kalite için önemli bir parametredir
ve tüm sağlık kurumlarınca yeterli düzeltmeler yapılmalıdır.
Ülkemizde Sağlıkta Kalite Standartları (SKS; versiyon 6.1) şiddet
riskini azaltmak için analiz yapılmasını ve bazı önlemlerin
azaltılmasını önermiştir.