Böcek Isırıklarına Hızlı Bir Bakış

Latince insecta yunanca éntemon; yani parçalar halinde doğma,
anlamına gelen böcek kelimesi; dilimizde eklembacaklılardan
omurgasızlara kadar geniş bir kitleyi kapsamaktadır. Tarihin tozlu
sayfalarında kutsal sayılan Scarabaeidae familyasından gelen scarab
yani pislik böceğinden, günümüzde bal arılarına kadar böcekler
hayatımızın her adımında bizle beraberler. Hal böyle olunca,
böceklerin olmadığı bir yaşam düşünülemez. Bu yazımızda böcekler
ile temas ve yol açtıkları sorunlar hakkında konuşacağız. Bahar
dalında arı (Fotoğraf: Thijs van der Weide) Isırma mı Sokma mı?
Böcek ısırığı ve böcek sokması farklı eylemler olup, sokmalarda
hastaya zehir enjeksiyonunu mevcuttur. Bu durumlar lokal tahrişten,
hayatı tehdit eden anafilaksiye kadar değişen reaksiyonlara neden
olabilir. En yaygın böcek sokmaları olan arı sokmaları sonrası
anaflaksiye yaklaşım ve akrep sokmasına yaklaşım ve yönetim ayrı
ayrı incelenmiştir. Eklembacaklı ısırmalarına genel yaklaşım
Eklembacaklıların çoğu böcek olmakla birlikte örümcekler, çiyanlar
ve kabuklular da artropoda adı altında incelenir. Isırılmaya yol
açan sebepler içinde kan grubundan giyilen kıyafetin rengine,
kullanılan parfümden vücut ısısına kadar bir çok insan kaynaklı
neden vardır.​1–3​ Hatta belirli bir anofel cinsi sivrisineğin, muz
tüketimi sonrası kişiye olan ilgisinin arttığına dair bir çalışma
dahi vardır.​4​ Genel olarak insanları ısıran eklembacaklılar​​5​
Böcek ısırığı reaksiyonları Böcek ısırığı sonrası şişme, papül,
eritem gibi lokal reaksiyonların yanı sıra; ürtiker, allerjik
reaksiyon, hatta nadiren serum hastalığı​6​ gibi sistemik
reaksiyonlar da görülebilir. Lokal reaksiyonlar   Bir
böcek ısırığına verilen normal reaksiyon, etkilenen alanda
dakikalar içinde ortaya çıkan; kaşıntılı, lokal eritem ve ödemden
oluşan inflamatuar bir reaksiyondur. Tek giriş deliği
görülebilir. Çift çift giriş deliği örümcek ve çiyan
ısırıklarında izlenebilir. Semptomlar genellikle birkaç saat
içinde azalır. Lokal reaksiyonlara, böcek tükürüğünde bulunan
faktör Xa inhibitörleri gibi antikoagülanlar, amilazlar ve
esterazlar gibi sindirim enzimleri ile aglütininler ve
mukopolisakkaritler gibi tahriş edici maddeler neden olur.​7​ Kimi
zaman ise lokal bir reaksiyonu; ödem, kaşıntı ve kızarıklıktan
oluşan gecikmiş bir cilt reaksiyonu takip eder. Tedavi Isırılan yer
hemen su ve sabun ile yıkanmalıdır. Soğuk uygulama lokal ödemin
azaltılmasında etkilidir. Kaşıntıyı azaltmak için pramoksin ya da
kalamin içeren krem, jel türü ilaçlar kullanılabilir. Rutin olarak
topikal antihistaminik ve anestezik kullanımından ise
kaçınılmalıdır. Bu ilaçlar güneşe maruziyet sonrası hassasiyet ve
kontakt dermatit duyarlılığını arttırabilir.​8​ İnatçı ve geçmeyen
kaşıntı halinde oral antihistaminikler tercih edilebilir. Şiddetli
vakalarda ise, kısa süreli oral glukokortikoidlerle tedavi
düşünülebilir.​9​ Nadir görülen lokal reaksiyonlar Nadir olsalar da
böcek ısırmaları sonrasında veziküler, büllöz ya da nekrotik doku
hasarı gelişebilir. Nekrotik hasar çoğunlukla çiyan ya da örümcek
ısırığı sonrasında izlenir.​10,11​ Böcek ısırması sonrası gelişen
bilateral alt bacaklarda büllöz deri lezyonları​12​ Edinilmiş immün
yetmezlik sendromu (AIDS), Epstein-Barr virüsü ile ilişkili NK
lenfositozu gibi kazanılmış ya da bağışıklığı baskılanmış
hastalarda lokal reaksiyonlar daha gürültülü seyredebilir. Bu tür
hastalarda şiddetli lokal yanıta ek olarak ateş ya da lenfadenopati
gibi sistemik yanıtlar da gözlemlenebilir.​13–15​ Papüler ürtiker
Daha çok sivrisinek, pire veya tahtakurusu olmak üzere böcek
ısırıklarının derinin açıkta kalan kollar, alt bacaklar, üst sırt,
kafa derisi gibi bölgelerinde yaklaşık 0.5-1 cm ebatlarında
lezyonlar olarak izlenebilir.​16​ Papüler ürtiker çoğunlukla 2-10
yaş arası çocuklarda bildirilmiştir. Bu çocuklarda genital,
perianal ve koltuk altı bölgeleri korunur.​17​ Papüler ürtiker
klinik bir tanıdır; lezyonların başlangıcı ile ısırma arasında süre
ge...