Tetik Parmak

Tetik parmak veya literatürde geçen bir diğer isim olan
tenosinovit stenosing  parmakların (özellikle de başparmağın)
herhangi bir hareket esnasında kasılması veya kilitlenmesi olarak
tanımlanmaktadır. Tetik parmak hastalığında kilitlenen parmağın
eski haline dönmesi oldukça zordur. Kimi zaman acil servislerimize
gelen vakalarda bizleri de içinden çıkılmaz bir duruma
sokabilmektedir. Parmağın eski haline dönme süreci oldukça ağrılı
geçmekte olup tedavi süreci dikkatli bir şekilde yürütülmelidir.
Tüm bu sebepler nedeniyle ülkemizin yoğun acil servisleri de
düşünüldüğünde özellikle el travmasıyla başvuran hastalarımızda
tetik parmak tanısı ayırıcı tanılarımızda mutlaka olmalı ve tanı
konulan hastalara doğru tedaviye ulaşmaları açısından gerekli
yönlendirmeler yapılmalıdır. Giriş Tetik parmak, etyolojisi kesin
olarak bilinmemekle birlikte genellikle fleksör tendonda ve tendon
kılıfında inflamasyon ve hipertrofi suçlanmaktadır.  A1
pulley seviyesinde gerçekleşen bu travmadaki mekanizma nedeniyle
daralma gerçekleşir ve etkilenen parmakta takılma ve fonksiyon
kaybı ortaya çıkabilmektedir. Genellikle hastane başvuruları
parmakta fleksiyon ve ekstansyon sırasında ağrı ve rahatsızlık
hissi nedeniyle olmaktadır. Tedavi edilmediği takdirde bu tabloya
parmaklarda kilitlenme şikayeti de  eklenebilmektedir.
Tetik parmak mekanizması Pulley ve fonksiyonları Pulley nodülleri,
fleksör tendon kılıflarının kalınlaşması sonucu oluşan ve bazı
eklem fonksiyonlarını yerine getiren yapılardır. Bunlar başlıca
fleksiyon ve eklemlerin stabilizasyonunun korunması olarak
bilinmektedir. Pulley nodüllerinde görülen hasar böylelikle
parmakların motor fonksiyonlarını etkileyebilmektedir​1​. 
Parmaklarda A1-A5 olarak isimlendirilen beş adet fleksör tendon
pulleyi vardır ve halka (annular) şeklindeki bağ pulleyleri (A) ve
çapraz pulleyler (C) yani fleksör tendon pulleylerinden oluşur.
Ancak başparmağın sadece A1 ve A2 olarak tanımlanan iki pulley
nodülü mevcuttur​2​. Tetik parmak pulley yapıları A:Annular
C:Cruciate Etyoloji Prevalansın genel populasyonda %3 olduğu
bilinen tetik parmak aynı zamanda el cerrahisi kliniklerine başvuru
nedenleri arasında ise 4. sırada yer aldığı tahmin edilmektedir.
Ancak acil servislere başvuruyla alakalı literatürde herhangi bir
çalışmaya rastlanılmamş olup sık olmadığı düşünülmektedir. Orta
yaşlı kadınlarda ve predispozan bir faktör varlığında tetik parmak
hastalığı daha sık görülmektedir​1​. Diabetes mellitus, kollajen
doku hastalıkları, hipotirodizm, de quervain hastalığı, karpal
tünel sendromu, renal patolojiler, romatoid artrit ve
gut   hastalıklarıyla tetik parmak gelişmesi
arasında yapılan çalışmalarda anlamlı ilişkiler de
bulunmuştur. Bunların haricinde çiftçiler, müzisyenler, sanayi
çalışanları ve sporcularda (voleybol, basketbol ve futbol) tetik
parmak hastalığı yaygındır​3​.  Tanı Tanı semptomların
anamnezde öğrenilmesi ve fizik muayene ile konulmaktadır. Fizik
muayenede parmaklarda hareket esnasında görülen takılmalar ve
nodüllerde belirginleşme önemli bulgulardır. Tetik parmak
hastalığının teşhisi için görüntüleme yöntemleri genellikle
gerekmemektedir. Direkt grafi sadece ayırıcı tanı amaçlı ve fraktür
şüphesi olması durumunda kullanılır. İnflame olan pulley
nodüllerinin etyolojide önemli olduğu bilinmekte olup
ultrasonogorafiyle inflamasyon ve nodül düzensizliğinin
değerlendirildiği çalışmalar ve klinik yaklaşımlar da
mevcuttur​4​.   Tanı konulması sonrası tetik parmak
tespit edilen hastalarda evreleme tedavi ve takip açısından oldukça
önemlidir. Literatür değerlendirilmesi sonucunda klinik pratikte
daha kullanışlı olan Quinnel sınıflandırılması sıklıkla
kullanılmaktadır. Bu sınıflandırılmaya göre tetik parmak 4 evrede
incelemektedir: Evre 1’de parmak hareketlerindeki akıcılık
kaybolur. Evre 2’de parmaktaki kilitlenme yardımsız
açılabiliyorken, evre 3’te kilitlenme ancak diğer elin yardımıyla
açılabilir. Evre 4’te ise fleksiyon kontraktürü ortaya
çıkar​5​.