Acil Serviste Batın Grafilerinin Değerlendirilmesi

Acil servis başvurularının %4 ila 10'unu akut karın ağrısı
oluşturmaktadır. Karın ağrısının tanısal sürecinde kullanılan batın
grafilerinin doğru endikasyonla planlanması ve uygun
değerlendirilmesi adına bu yazıyı kaleme almak istedim.​1​ ​2​ ​3​
​4​ İyi okumalar dilerim. Sık Kullandığımız Batın Grafileri Batın
grafileri, karın anatomisinin değerlendirmesi ve potansiyel
patolojilerin belirlemesi için farklı pozisyon ve tekniklerle elde
edilir. Optimal bir grafide diyafram seviyesinden pelvise kadar tüm
karnın görülmesi gerekir. Genellikle anteroposterior (AP) teknik
tercih edilir. Yatarak ve ayakta çekilen batın grafileri, sol ya da
sağ lateral dekübit grafileri ve oblik grafilerin yanında baryum
gibi kontrast maddelerin içirilmesi ile elde edilen grafi türleri
vardır. Acil serviste kullandığımız batın grafileri ise şunlardır:
Yatarak Direkt Batın Grafisi Hasta sırtüstü uzanırken çekilir.
Direkt üriner sistem grafisi olarak da adlandırılır. Böbrekler,
üreterler ve mesanenin değerlendirilmesi için kullanılır ancak acil
tıp pratiğinde kullanımı nadirdir. Ayakta Direkt Batın Grafisi
Hasta ayakta veya dik otururken çekilir. Bu görüntü mide veya
bağırsak gibi içi boş organların perforasyonlarını gösteren batın
içi serbest havayı tespit etmek için yararlıdır. Hasta dik
pozisyondayken karın boşluğunda serbest hava yükselir ve diyaframın
altında birikir. Diyafram altındaki serbest hava ayakta çekilen
akciğer grafisinde de görselleştirilebilir. Sol Lateral Dekübit
Grafi Bu görüntüde hasta sol tarafına yatar ve X-ışınları hastanın
sağından sol tarafına yatay olarak yönlendirilir. Karaciğer kenarı
boyunca biriken serbest havanın tespit edilmesi için kullanılır.
Daha çok ayakta/oturarak grafi çekilemeyen hastalarda tercih
edilir. Batın Grafilerinde Normal Anatomik Yapılar Normal anatomik
yapılara ait gölgeler aşağıdaki gibidir: Case courtesy of Sachi
Hapugoda, Radiopaedia.org, rID: 56646 Batın grafisinde ince ve
kalın bağırsağı ayırt etmek için kullanabileceğiniz ipuçları
şunlardır: İnce bağırsak genellikle daha merkezi bir konumda
bulunur ve kalın bağırsak onu çevreler. Loop sayısı ince
bağırsaklarda daha fazladır. İnce bağırsak mukozal kıvrımları
valvula conniventes olarak bilinir ve bağırsağın tüm çapı boyunca
görülebilir. Kalın bağırsak duvarındaysa haustra olarak bilinen
lümene doğru çıkıntı şeklinde uzanan yapılar bulunur ve kolonun tüm
çapını kaplamaz. Haustralar valvula conniventes'ten daha kalındır.
Dışkı, içinde sıkışan gaz nedeniyle benekli bir görünüme sahiptir
çoğunlukla kolonda görülür. İnce bağırsak maksimum çapı 3 cm
civarında iken kolonda bu sınır 6 cmdir. Çekum maksimum sınırı da 9
cm olduğu için ölçüm sınırları 3-6-9 kuralı ile akılda daha kolay
tutulabilir. Ne Zaman Direkt Grafi? Diğer görüntüleme yöntemlerine
kıyasla pratik ve erişilebilir olduğu için sık tercih edilmesine
rağmen batın grafisinin terapötik karar vermeye katkıda bulunup
bulunmadığı tartışmalıdır. Çeşitli çalışmalarda tanıya yardımcı
patolojik bulgu oranı %10 civarında belirtilmiş, duyarlılığının ve
negatif prediktif değerinin düşük olduğu gösterilmiştir. Bu nedenle
birçok çalışma, gereksiz istemlerin sayısını azaltmayı ve karın
grafilerinin yalnızca belirli endikasyonlar için istenmesini
önermektedir. Bunlar; bağırsak obstrüksiyonları, ileus,
gastrointestinal perforasyon, yabancı cisim yutulması gibi klinik
endikasyonlardır. Gastrointestinal Perforasyon Genel olarak
grafilerin gastrointestinal perforasyonlardaki duyarlılığı %50-90
oranında değişmektedir. Doğru radyografik teknik kullanarak ve
klinisyenin deneyimiyle ayakta veya sol yan dekübit batın
grafisinde 1 mL kadar az miktarda serbest gazın saptanması mümkün
olabilse de son yıllarda BT'nin perforasyonun değerlendirilmesinde
önemi artmıştır. Perforasyon şüphesinde ayakta akciğer/batın veya
sol lateral dekübit grafileri ilk basamak tetkik olarak
kullanılabilir. Perforasyonlar iskemik (obstrüksiyon, nekroz),