Vena Kava Superior Sendromu

Vena kava superior sendromu (VKSS), vena kava superiordaki (VKS)
kan akışının kısmen veya tamamen engellenmesinden kaynaklanan
klinik belirti ve semptomlar topluluğudur ve onkolojik acillerden
biridir. Bu tıkanıklık genellikle damar duvarındaki bir trombüsten
veya dıştan bası yapan tümör infiltrasyonundan
kaynaklanır. Vena kava superior, sağ ve sol brakiyosefalik
venlerin birleşmesiyle oluşur ve kanı baş, boyun, üst ekstremiteler
ve gövdeden kalbe geri döndürmekle görevlidir. Malignite, vena kava
superior tıkanıklığının en yaygın nedenidir ve vakaların yaklaşık
%70'ini oluşturur ​1​ . Ancak son zamanlarda santral venöz
kataterlerden ve kalp pili veya defibrilatör elektrotlarından
kaynaklanan cihazla ilişkili VKS sendromu insidansı artmaktadır ​2​
. VKSS'nin klinik prezantasyonu kollateral damarların tıkanıklık ve
oluşum şiddeti, yeri ve başlama hızına bağlı olarak değişir. En
yaygın başvuru semptomları yüz ve boyun ödemi, boyun ve göğüs
damarlarında genişleme, gözlerde sulanma ve özellikle öne eğilirken
baş dönmesidir. Hastalar ayrıca nörolojik (baş ağrısı, bulanık
görme, bilinç düzeyinde azalma), laringofaringeal (dilde şişlik,
nefes darlığı), üst ekstremitelerde ödem ve fasiyal
(konjonktival/periorbital ödem) semptomlarla başvurabilir ​3​ .
Hastalar ayrıca tipik olarak sırtüstü pozisyonda semptomlarının
kötüleştiğini tarif ederler. Yönetimde başlangıç olarak basıncı
azaltmak için baş elevasyonunu içerir. Tedavi ise tıkanıklığın
nedenine, semptomların ciddiyetine ve süresine bağlıdır. Geçmişte
özellikle hava yolu obstrüksiyonu olan hastalarda radyasyon
tedavisi (RT) birinci basamak tedavi olarak kabul edilirken, son
yıllarda klinik semptomların daha az komplikasyonla hızla
düzelmesini sağlamak için endovasküler tedavi öncelikli veya RT ile
kombinasyon halinde daha sık kullanılmaktadır ​4​ . Patofizyoloji
Vena kava superior, çeşitli patolojik mekanizmalar tarafından
hasara duyarlı ince duvarlar içeren düşük basınçlı venöz sistemin
bir parçasıdır. Bu mekanizmalar, bozulmuş damar anatomisi, bozulmuş
venöz akış ve azalmış damar duvarı bütünlüğü olmak üzere üç
kategoriye ayrılabilir. VKS’de kan akışı tehlikeye girdiğinde akışı
kalbe geri döndürmek için kollateral damarlar oluşabilir. Tıkanma
bölgesine bağlı olarak kollateraller intratorasik veya
ekstratorasik olabilir. En önemli yol azigos sistemidir. İkincisi
azigos, hemiazigos ve aksesuar hemiazigos damarlarından oluşan
ağdır. Obstrüksiyonun seviyesine bağlı olarak kollateral ağlar ve
dolayısıyla semptomlar değişecektir ​5​ . Figür-1 . Vena Kava
Superior Sendromunda kollateral venöz sistemin şematik gösterimi
Azigos ven arkının birleşim yerinin altındaki VKS tıkanıklığı,
azigos sistemi tarafından doğrudan ve dolaylı şant yapılmasına
neden olur. Doğrudan olarak azigos sisteminden IVC’ye akımı
iletecektir. Dolaylı şant ise perikardofrenik damarlardan geçecek
ve ikincil olarak azigos sistemi ve IVC'ye özofageal,
diyafragmatik, mediastinal ve bronşiyal damarlar yoluyla
bağlanacaktır. Azigos ven arkının üzerindeki VKS tıkanıklığı veya
bir taraftaki brakiyosefalik venin tıkanıklığı, supra-sternal venöz
anastomozlarına neden olarak esasen transvers kontralateral şanta
izin verir ve anterior ve eksternal juguler venler, tiroid
damarları tarafından doğrudan ve dolaylı olarak anastomoz edilir.
Posterior anastomozlar ayrıca vertebral damarlar ve spinal
pleksuslar ile de mevcuttur. Bu derivasyonlarla kan, superior
interkostal damarlardan azigos sistemine ve tıkanıklığın altındaki
VKS'ye akacaktır. Bu detaylı anatomik bilgileri özellikle anlatma
sebebim; VKSS'nin neden sadece bir brakiyosefalik ven tıkandığında
gelişmediğini anlatmak ve ayrıca tıkanıklık seviyesi azigos
sisteminin altındaysa neden semptomların genellikle daha az
şiddetli olduğunu açıklamaktı. Daha kolay ve kısaca özetlemek
gerekirse alttaki figürü inceleyebilirsiniz: Figür 2. VKS
obstrüksiyonu anatomik olarak sınıflandırılması (A) Sol veya sağ
brakiyosefalik damarları içeren VKS'nin tık...