Hastane Öncesinde KANAMA KONTROLÜ ve Tedavisi

Kanamalar travmalarla ilişkili ölümlerin önde gelen nedenidir ve bu
hastaların yarısından fazlası hastane öncesi dönemde ölmektedir. Bu
nedenle üç dernek (American College of Surgeons Committee on
Trauma, the American College of Emergency Physicians [ACEP], and
the National Association of EMS Physicians [NAEMSP]) bir araya
gelerek, hastane öncesinde kanama kontrolü teknikleri ve hemostatik
resüsitasyon konusunda ortak rehberlik sunmak ve aynı zamanda ilk
yardımcılara da yol gösterici olmak için bir konsensüs bildirgesi
yayınladılar. Bu yazıda rehber (Klinisyenler Tarafından Hastane
Öncesinde Kanama Kontrolü ve Tedavisi: Ortak Tutum Bildirgesi)
önerilerinden bir özet bulacaksınız.​1​ Uzun süredir askeri alanda
kanama durdurmak için packing (yara içi tampon), kavşak turnikeleri
ve hemostatik emdirilmiş örtüler kullanılmaktadır. Yine savaş alanı
tecrübesi kan ürünlerinin hastane öncesinde kullanımını
desteklemektedir. Bu bildirgede benzer uygulamaların sivil hayatta
kullanımına dair radikal öneriler yapıldı. Elbette tüm kılavuzlar
bölgesel faktörler göz önünde bulundurularak oluşturulur. Umarım
kısa süre içinde ülkemizde hem güvenlik güçlerimizin
yaralanmalarında taktik alanda, hem de sivil hayatta daha etkili
müdahaleler yapmak konusunda yerel rehberler oluşturarak hastane
öncesi bakım kalitemizi güçlendirebiliriz. BİLDİRGE ORTAK KARAR
NOKTALARI Elbette kanamalı hastaların kanama kontrolü için halen
ilk seçenek olarak doğrudan baskı uygulanması öneriliyor. Direkt
basının hastaların çoğunda kanamayı etkili olarak kontrol altına
aldığı vurgulanmış. Kanama kontrolü için öncelikle kanamanın
kaynağının ve hayati tehlike oluşturup oluşturmadığının
belirlenmesi önerilmiş. Diğer öneriler; Doğrudan bası ile kanama
kontrol altına alınamıyor veya alınması mümkün değilse, yarayı
sarmak için gazlı bez ve/veya hemostatik emdirilmiş pansumanların
kullanılması ve sıkıştırılabilir arteriyel kanamayı kontrol altına
alabilmek için ekstremitelerde turnike kullanılması önerilir.
Gövdeye birleşim bölgelerinden (boyun, omuz/koltuk altı ve kasık)
kaynaklanan kanamalar doğrudan bası ve yara içi tampon ve/veya bir
birleşim bölgesi -KAVŞAK turnikesi- (yalnızca koltuk altı veya
kasık için) kullanılarak kontrol edilebilir. Yara içi tampon,
yaranın içindeki damarlara doğrudan basıncı artırır. Bir travmatik
yarayı doldurmak için temiz bir bez, gazlı bez veya hemostatik
içeren pansuman derinlemesine ve sıkı bir şekilde yaraya
bastırılır. Yara tamamen dolana kadar tampon uygulanırken doğrudan
bası yapılmaya devam edilir. Tampon sonrasında yara bir pansumanla
kapatılmalı ve her iki elle ciddi baskı uygulanarak başlangıçta
hemostaz sağlanana kadar baskı sürdürülmelidir  Saçlı deri
yaralanmaları ciddi hayati tehlikeli kanamalara neden olabilir ve
doğrudan baskı uygulanarak veya hızla dikiş atılarak kontrol
edilebilir. Hayati tehlike oluşturan dış kanamalar için kanama
kontrol algoritması aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. NOT: Bu
noktada taktik tıbbında geçmişte de sık kullanılan 'yara içi
tampon' önerisine dikkat çekmek istiyorum. Kanama doğrudan bası ile
kontrol alınamadığında ikinci basamak müdahale olarak
ekstremitelerde turnike uygulaması, bunun mümkün olmadığı vücut
birleşim yerlerinde ise tampon ya da kavşak turnikesi kullanılması
önerilmiş. 3. Lokal hemostatik içeren örtüler: Lokal hemostatik
içeren örtüler faktör konsantratörleri, mukoadezifler ve
prokoagülanlar içerebilir. ÖNERİ: Hemostatik emdirilmiş örtülerin
en az 3 dakika doğrudan baskı uygulandıktan sonra uygulanması
önerilmiş. 4. Turnike için Öneriler Hayati tehlike oluşturan
kanamaları olan hastaların ekstremite travmalarında, vaktinde
uygulanan turnike sağkalım şansını artırır. Bu nedenle ticari
turnikelerin hızlı erişilebilecek yerde bulundurulması önerilmiş.
Bu rehberde el yapımı turnikeler yerine ticari turnikelerin tercih
edilmesinin üzerinde durulmuş. Ekstremite Turnike Tekniği: Yaranın
en az 5-8 cm (2-3 inch) proksimalinden ...