GOLD 2024 KOAH Kılavuzu Güncellemesi – Bölüm 1: Tanım ve Genel Bakış

GİRİŞ GOLD (Global Initiative for Chronic Obstructive Pulmonary
Disease) İnsiyatifi, eldeki en iyi bilimsel verilerle KOAH için
yönetim önerileri sunma amacıyla 1998 yılında kurulmuştu. İlk GOLD
Raporu, 2001 yılında yayınlandı. Bunu 2006 ve 2011 yıllarında
yayınlanan raporlar takip etti. Geçtiğimiz günlerde yayınlanan GOLD
2024 Kılavuzu, Revize Edilmiş 2023 Kılavuzunun bir güncellemesi.
GOLD'un ana kılavuzları bu şekilde aralıklarla güncelleme adeti
var: 2011 Kılavuzunu sonraki 4 yıl boyunca her yıl güncellemiş,
2017 Kılavuzunu ise sonraki 5 yıl boyunca her yıl yenilemişti
(Sitemizdeki ilgili yazılar: 2013 - 2015 - 2017 - 2018 - 2020 -
2022). Bu yazı dizimizde işte bu 2024 Güncellemesini (sade haliyle)
4 bölüm halinde Türkçeye kazandırmaya çalışacağız. Klinik
pratiğimize doğrudan etki etmesini beklemediğimiz akademik
bölümleri çevirilerimizde kapsam dışı tutacağız. Kılavuzun
orijinaline buradan ulaşabilirsiniz: 2024 GOLD Report. KANIT
DÜZEYLERİ Kanıt temelli önerilere yer verildiğinde, bu önerilerin
kanıt düzeyleri parantez içinde şu şekilde sunulmuştur: (Kanıt
Düzeyi A). Aşağıdaki tabloda Kanıt Düzeyleri ve anlamları yer
almaktadır: Kanıt KategorisiKanıt KaynağıARandomize Kontrollü
ÇalışmalarABelirgin sınırlılık veya taraflılık içermeyen yüksek
kaliteli zengin kanıtlarBÖnemli sınırlılıkları olan randomize
kontrollü çalışmalarBSınırlı kanıtlarCRandomize olmayan
çalışmalarGözlemsel çalışmalarDPanel konsensus değerlendirmesi KOAH
NEDİR? Tanım Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH); hava
yollarındaki (bronşit, bronşiyolit) ve/veya alveollerdeki (amfizem)
anormalliklere bağlı kronik solunum semptomları (nefes darlığı,
öksürük, balgam üretimi ve/veya alevlenmeler) ile karakterize,
genellikle ilerleyici kalıcı hava akımı obstrüksiyonuna yol açan
heterojen bir akciğer rahatsızlığıdır. Nedenler ve Risk Faktörleri
KOAH, bireyin yaşamı (T) boyunca meydana gelen gen(G)-çevre(E)
etkileşimlerine bağlı olarak akciğerlerin zarar görmesi ve/veya
normal gelişim/yaşlanma süreçlerinin değişmesinden kaynaklanır
(GETomics). KOAH'a yol açan temel çevresel maruziyetler, tütün
içimi ve evdeki ve dış ortamdaki hava kirliliğinden kaynaklanan
zehirli parçacıkların ve gazların solunmasıdır; ancak diğer
çevresel ve konakçı faktörler de (anormal akciğer gelişimi ve
hızlanmışış akciğer yaşlanması dahil) katkıda bulunabilir. Bugüne
kadar tanımlanan KOAH için en alakalı (epidemiyolojik olarak nadir
olsa da) genetik risk faktörü SERPINA1 genindeki mutasyonlardır ve
α1-antitripsin eksikliğine yol açar, ancak bireysel etki büyüklüğü
düşük olan diğer genetik varyantlar akciğer fonksiyonunda azalma ve
KOAH riskinde artışla ilişkilidir. Tanı Kriterleri Uygun klinik
bağlamda (bkz. yukarıdaki 'Tanım' ve 'Nedenler ve Risk
Faktörleri'), spirometri ile ölçülen, tamamen geri döndürülemez
hava akışı kısıtlılığı (Bronkodilatasyon sonrası FEV1/FVC < 0,7)
varlığı, KOAH teşhisini doğrular. Ancak bazı bireylerde; hava akımı
obstrüksiyonu (Bronkodilatasyon sonrası FEV1/FVC ≥ 0,7) olmaksızın
yapısal akciğer lezyonları (örn. amfizem) ve/veya fizyolojik
anormallikler (düşük-normal FEV1, gaz hapsi, hiperinflasyon,
azalmış akciğer difüzyon kapasitesi ve/veya hızlı FEV1 düşüşü
dahil) ile ortaya çıkabilir. Bu konular 'Pre-KOAH' olarak
etiketlenmiştir. 'PRISm' (Korunmuş Oran Bozulmuş Spirometri) terimi
normal oranlı ancak anormal spirometriye sahip olanları tanımlamak
için önerilmiştir. Pre-KOAH veya PRISm'li kişiler zaman içinde hava
akımı obstrüksiyonu geliştirme riski altındadır, ancak hepsinde bu
durum söz konusu değildir. Bu kişiler için (sigarayı bırakmanın
ötesinde) en iyi tedavinin ne olduğunu belirlemek için araştırmaya
ihtiyaç vardır. Klinik Prezentasyon KOAH'lı hastalar tipik olarak
nefes darlığı, hırıltı, göğüste sıkışma, yorgunluk, aktivite
kısıtlılığı ve/veya balgamlı veya balgamsız öksürükten şikayetçidir
ve alevlenmeler olarak adlandırılan, sağlık durumlarını ve
prognozunu etkileyen ve spesifik önleyici ve tedav...