Spor İlişkili Servikal Omurga Yaralanmaları

Giriş Sporcularda spor ilişkili servikal omurga yaralanmaları,
basit bir boyun tutulmasına neden olabileceği
gibi  sporcuların spor kariyerlerini direkt etkileyen
kuadripleji gibi ciddi travmalara  da neden
olabilmektedir. Özellikle son yıllarda beyzbol, yüzme, dalış ve
jimnastik gibi sporlarda da bu yaralanmaların sıklığı artmaktadır.
Kuşkusuz bu spor travmaları arasında boyun
kırıkları  oldukça ciddi bir durumdur, ancak çoğu durumda
hasta tamamen iyileşip tüm nörolojik fonksiyonlarını yeniden
kazanabilmektedir​1​. Sporcularda oldukça şiddetli servikal
yaralanmalar meydana gelse de, daha iyi koruyucu ekipmanlar, artan
farkındalık, daha iyi antrenörlük ve kural değişiklikleri nedeniyle
son birkaç yılda ölümcül vakaların görülme sıklığı azalmıştır. Yine
de bu yaralanmalar halen Amerikan futbolu, futbol, rugby
ve  buz hokeyi gibi temaslı sporların yanı sıra
jimnastik, bisiklet gibi temassız sporlarla uğraşan sporcularda da
ortaya çıkabilmektedir​1​. Şimdi sizleri İngiltere’deki bir buz
hokeyi maçına götürüyorum. Gelin hep birlikte yaşanan trajik spor
travmasını inceleyelim. Olgu Nottingham Panthers ile Sheffield
Steelers arasında 29 Ekim'de oynanan Challenge Kupası maçının 35.
dakikasında rakibinin müdahalesinin ardından yerde kalan 29
yaşındaki ABD'li oyuncu Adam Johnson’a ilk müdahale, saha
kenarlarındaki sağlık ekipleri tarafından yapılmıştı. Yapılan ilk
değerlendirmede boynuna darbe aldığı görülen ve ekimoz saptanan
hasta profesyonel sağlık çalışanları tarafından güvenlik çemberine
alındı ve gerekli müdahale gerçekleştirildi. Boynunda kanaması da
olan sporcu hızlı bir şekilde hastaneye götürüldü. Hastanede ileri
kardiyak yaşam desteği başlanan ve değerlendirilme sonucunda
multipl  servikal fraktürleri ve vasküler hasarı saptanan
Johnson, tüm çabalara rağmen boynuna aldığı paten darbesi nedeniyle
yaşamını yitirdi. Bu trajik ve ölümcül spor travması sonrasında buz
hokeyi sporunun can güvenliği riskinin çok yüksek olduğu yönünde
ülke basınında yer alan eleştirilerin ardından İngiltere Buz Hokeyi
Birliğinden (EIHA) konuya ilişkin açıklama yaptı. EIHA, Johnson'ın
da yer aldığı ülke genelinde oynanan profesyonel "Elit Lig"
müsabakalarında tüm oyuncuların boyun koruyucusu giymesi için tüm
takımlara "ısrarlı tavsiyelerde" bulunduklarını, oyuncuların
inisiyatif alarak boyun koruyucu kullanmadan maça çıkabileceğini
belirtti. EIHA aldığı kararla, yaşanan trajik olay nedeniyle Büyük
Britanya'da tüm buz hokeyi faaliyetlerinde oyuncuların boyun
koruyucu takmasının ikinci bir emre kadar zorunlu hale
getirildiğini duyurdu. Epidemiyoloji Amerika Birleşik Devletlerinde
(ABD) tüm spor yaralanmalarına bağlı hastane başvurularının
%2,4’ünü spinal kord yaralanmaları oluşturmaktadır. Bu yaralanmalar
genellikle 30 yaş ve üzeri sporcularda görülmekte olup sıklıkla
amerikan futbolu, güreş ve jimnastik sporlarında
görülmektedir.  Avrupa’da ragby ilk sırada iken Kanada’da
buz hokeyi ilk sırayı almaktadır​2​.  Servikal omurga
yaralanmaları Amerikan futbolu oyuncularında çoğunlukla aksiyel
iskelette görülmektedir. Bu yaralanmaların %1’den daha
azında  spinal kord yaralanması veya servikal omurga
kırığı bulguları görülmektedir. Özellikle Amerikan futbolu
sporcularında 1960-70 yılları arasında servikal omurga
yaralanmaları oldukça artmıştır​3​. Yapılan çalışmalar sonucunda
bunun nedeni olarak oyun kuralları dahilinde sporcuların kullandığı
bir teknik olan ‘spear tackler’ suçlanmıştır. Bu teknikte sporcu
kafasını koçbaşı olarak kullanmakta ve bu da dengesiz bir şekilde
çarpışma ve sonucunda yaralanmalar görülebilmektedir. Suçlanan
nedenin bulunması sonucunda da 1972 yılında bu teknik yasaklanmış
ve Amerikan futbolunda servikal omurga yaralanma insidansı oldukça
azalmıştır​4​.  Yazımızın başında belirttiğimiz olguda da
görüldüğü gibi buz hokeyi sporcularında görülen
servikal  yaralanmalar sonucunda kural değişikliği
yapılmıştır. Bu değişiklik sonucunda da koruyucu önlemlerde
değişikliğe gidilmiştir.