Karl Popper - Bilim Felsefesi, Tümevarım, Tümdengelim, Çürütülebilir (Yanlışlanabilir) Hipotezler

Eğer destekte bulunmak istiyorsanız, lütfen
Patreon sayfamı ziyaret edin, link -
https://www.patreon.com/amanov


Sir Karl Raimund Popper (28 Temmuz 1902 – 17
Eylül 1994), Yahudi kökenli Avusturyalı-İngiliz filozof, akademik
ve sosyal yorumcu. 20. yüzyılın en etkili bilim filozoflarından
biri olan Popper, ampirik tahrifat lehine bilimsel yöntemle
ilgili klasik endüktivist görüşleri reddetmesi ile bilinir.
Popper'e göre, ampirik bilimlerdeki bir teori asla ispatlanamaz,
ancak yanlışlanabilir; yani belirleyici deneylerle incelenebilir
(ve incelenmelidir). Popper, eleştirel rasyonalizmin yerini
aldığı klasik meşrulaştırma bilgisine, "felsefe tarihindeki ilk
gerekçesiz eleştiri eleştirisi" ne karşıydı. Politik söylemde,
liberal demokrasinin güçlü savunması ve gelişen açık bir toplumu
mümkün kıldığına inandığı sosyal eleştiri ilkeleri ile de
bilinir. Politika felsefesi, sosyalizm/sosyal demokrasi,
liberterlik/klasik liberalizm ve muhafazakarlık gibi büyük
demokratik-politik ideolojilerin fikirler üzerinde çalıştı.


Bir bilim insanı bir hipotezi çürütürse —yani yanlış olduğunu
gösterirse— o zaman bu, yeni bir bilgi parçasının ortaya
çıkmasıyla sonuçlanır: Hipotezin yanlış olduğu bilgisi. İnsanlık,
bir şeyler öğrendiğimiz için ilerler. Isıtıldığı zaman genişleyen
pek çok gazı gözlemlemek, hipotezimiz konusunda belki bize bir
parça güven verir ama bilgi vermeyecektir. Ne var ki bir
karşı-örnek, bize gerçek anlamda bir şeyler öğretir. Popper için
herhangi bir hipotezin temel özelliği, yanlışlanabilir olmak
zorunda olmasıdır. Popper bu fikri, bilim ile "sözde-bilim"
dediği şey arasındaki farkı açıklamak için kullanmıştır. Bilimsel
bir hipotez, yanlış olduğu kanıtlanabilir olandır: Yanlış
olabileceği gösterilebilen tahminler yapar. "Etrafımdaki
görünmez, fark edilmez periler bana bu cümleyi yazdırıyor"
dersem, o zaman bu ifademin yanlış olduğunu kanıtlayacak bir
gözlem yapamazsınız. Periler görünmezse ve hiçbir iz
bırakmıyorlarsa var oldukları iddiasının yanlış olduğunu
göstermenin yolu yoktur. Bu yanlışlanabilir-olmayan bir ifadedir,
dolayısıyla bilimsel bir ifade olmaktan çok uzaktır.


Tags: Yanlışlanabilirlik, tümdengelim ve açık toplum,
Epistemoloji, bilim felsefesi, sosyal ve politik felsefe, zihin
felsefesi, Bold hypothesis, Critical rationalism, Falsifiability,
Criticism of dogmatic/naive falsificationism, Demarcation
problem, Evolutionary trial and error view of the growth of
knowledge, Propensity interpretation, Open society, Popper's
three worlds, Modified essentialism, Criticism of
justificationism, Axiomatization of probability, Popper's
experiment, Philosophy of Science


Kaynak: "Nigel Warburton - Felsefenin Kısa Tarihi"
(Duyuru: bu podcast kâr amacı gütmeyen içerikdir)


Seslendiren: Amanov Shamsaddin