İttihatçıların Kemalistlere Mirası: Türk Ocakları

II. Meşrutiyet Dönemi’nin (1908-1918) ilk Türkçü örgütlenmelerinden
biri olan Türk Yurdu Cemiyeti, 31 Ocak 1911’de İstanbul’da
kurulmuştu. Kuruluşuna şair Mehmed Emin (Yurdakul) Bey’in öncülük
ettiği bu dernekte Akçuraoğlu Yusuf, Ağaoğlu Ahmed, Hüseyinzade Ali
Turan ve Müftüoğlu Ahmed Hikmed Bey gibi Rusya kökenli Türkçü
aydınlar yer alıyordu. Derneğin yayın organı olan Türk Yurdu’nda
yayınlanan yazıların en az yarısı dış Türklere dairdi. Altı ay
sonra “190 Tıbbiyeli Türk Evladı” imzasıyla 11 Mayıs 1911 günü
yayınlanan beyannamenin ardından 20 Haziran 1911 tarihinde Ağaoğlu
Ahmet Bey’in evinde yapılan bir başka toplantıda İttihatçı Dr. Fuat
Sabit’in önerisi ile Türk Ocağı adlı bir dernek kurulmasına karar
verilmişti. 25 Mart 1912’de İttihat ve Terakki Cemiyeti merkezinde
Ziya Gökalp’in de katıldığı bir toplantıda Türk Ocağı’nın resmi
kuruluşu gerçekleşti. Ocağın amacı “İslam kavimlerinin en
mühimlerinden olan Türklerin millî terbiye, sosyal, iktisadî ve
ilmî seviyelerinin ilerletilmesiyle Türk ırk ve dilinin kemaline
çalışmaktır” diye belirtilmişti.